Geplaatst op 27-01-2022
"Cure sometimes, treat often, comfort always." - Hippocrates
Sommige voedingssupplementen zijn waardeloos, maar sommigen hebben een dusdanig brede en krachtige werking dat ze de aandacht van de industrie lijken te wekken. N-Acetyl-Cysteïne is er blijkbaar zo een. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd NAC nog als geneesmiddel gebruikt, waarna het in de jaren 90 ook als voedingssupplement werd gebruikt. De Verenigde Staten probeert momenteel NAC als voedingssupplement te verbieden. Het is immers al een medicijn. Nou wil ik geen paniek zaaien of de suggestie van schaarste wekken. Die is er niet. In elk geval nog niet, maar als er iets verboden wordt wil ik natuurlijk wel graag weten waarom. Ik laat de keus aan mensen zelf om dit te gaan onderzoeken. Lees in dit artikel de opmerkelijke en veelzijdige werking van het supplement NAC.
N-acetyl-L-cysteïne (NAC) is de geacetyleerde vorm van L-cysteïne, een zwavelhoudend aminozuur dat het lichaam zelf kan maken uit het aminozuur L-methionine. Onder bepaalde omstandigheden is de omzetting onvoldoende om in de behoefte te voorzien. Dan kan het suppleren van NAC uitkomst bieden. Van oudsher werd NAC al gebruikt om leververgiftiging tegen te gaan als gevolg van een overdosis medicijnen (met name paracetamol) en om slijmvliezen dunner te maken bij mensen die lijden aan taaislijmziekte of COPD. Naast een antidotum bij paracetamol vergiftiging wordt het ook ingezet na de inname van een van de giftigste paddenstoelen, de groene knolamaniet.
NAC helpt met behulp van de zwavelverbindingen om slijm in de luchtwegen af te breken. Hierdoor kan het gemakkelijker worden opgehoest. NAC verbetert tevens de zuurstofopname en werkt ontstekingsremmend waardoor het goed kan worden ingezet bij (chronische) luchtwegaandoeningen en infecties. "Orale NAC-toediening (1200 mg/d) bij patiënten met COVID-19 longontsteking vermindert het risico op beademing aan apparatuur en mortaliteit. Onze bevindingen moeten worden bevestigd door goed ontworpen prospectieve klinische onderzoeken (1)."
Het grootste succes van NAC kan denk ik worden toegeschreven aan het feit dat het een voorloper is van glutathion. Dit is een tripeptide die is opgebouwd uit drie aminozuren: cysteïne, glycine en glutamine. Glutathion komt voor in verse groenten en fruit, vis- en vleesproducten, maar met name asperges, avocado, en walnoten zijn rijk aan glutathion. Glutathion is een multifunctionele stof en naast waterstof en melanine de belangrijkste antioxidant van ons lichaam. Het komt in al onze cellen voor, maar de hoogste concentraties vindt men in de lever en longen. In de lever kan het zware metalen en andere gifstoffen onschadelijk maken en afvoeren. Denk bij ontgiften ook aan tabak, luchtverontreiniging, pijnstillers en andere medicatie die de lever zwaar belasten. Glutathion is in staat lever- en nierschade te voorkomen bij mensen die een overdosis paracetamol hebben genomen (2,3).
Onder andere door de ontgiftende, antioxidante en ontstekingsremmende werking van glutathion wordt NAC succesvol ingezet bij verslaving en depressie. Glutathion speelt namelijk een belangrijke rol bij het evenwicht tussen de neurotransmitters waaronder dopamine en glutamaat. Het zorgt ervoor dat het dopaminerge systeem (ons beloningssysteem) intact blijft. Het gaat hierbij om het evenwicht tussen dopamine (beloning) en glutamaat (antibeloning/stress). Glutamaat, ook een neurotransmitter, is essentieel om een stressrespons op te wekken, echter moet het snel afgebroken worden omdat deze anders kan leiden tot hyperactiviteit, angst, agitatie en zelfs hersenschade. Een te hoge glutamaatspiegel kan een heel scala aan psychische klachten veroorzaken zoals schizofrenie, ADHD, OCD (obsessief-compulsieve stoornis), tics en verslaving. Glutathion is een soort glutamaat demper door de receptoren van glutamaat ongevoeliger te maken. Ook zou het de werking van antipsychotica en antidepressiva gunstig beïnvloeden. (4,5)
Er zijn onderzoeken die laten zien dat NAC gehoorverlies kan terugdraaien door de kwaliteit van de cellen in het slakkenhuis te verbeteren. In 2016 werd er een onderzoek gepubliceerd waarin twee groepen van 35 man die plotseling doof waren geworden werden vergeleken. De ene groep kreeg NAC en de ander werd behandeld met corticosteroïden. De eerste groep vertoonde een significant grotere gemiddelde gehoorverbetering dan de groep die met corticosteroïden werd behandeld (6).
Cysteïne is een semi essentieel aminozuur, wat betekent dat ons lichaam het voor een deel zelf kan aanmaken en voor een deel wordt aangeleverd via voeding. Cysteïne wordt gemaakt uit methionine wat vooral voor komt in vlees, ei en vis, maar, ook in paranoten, zaden en granen. Cysteïne zit vooral in zuivel (yoghurt, kaas), vlees en gevogelte. N-Acetyl-Cysteïne komt niet in voeding voor en kun je (nu nog wel in ieder geval) in supplement vorm kopen.
Glutathion is een soort heilige graal in de orthomoleculaire geneeskunde. De westerse mens kan best wat extra glutathion gebruiken. Zeker wanneer je in een drukke stad leeft waar het fijnstofgehalte en andere verontreiniging hoog is. Onze longen hebben er door de ontgiftende werking meer behoefte (wel 100 keer) aan dan andere organen. Zeker wanneer je rookt, alcohol drinkt, medicatie gebruikt, bij COPD of als je met de ramen dicht slaapt, of veel stress ervaart is het verstandig de aanmaak van glutathion te stimuleren. De suppletie van glutathion zelf heeft weinig zin. Ons lichaam breekt het in de darmen af en het wordt niet opgenomen. Suppletie met NAC is dan zinvoller omdat de opname veel beter is. Er zijn overigens aanwijzingen dat de liposomale vorm van glutathion wel beter wordt opgenomen door ons lichaam.
Een andere manier om glutathion te verhogen is middels natuurlijke stofjes die de aanmaak en hergebruik van glutathion stimuleren. Een belangrijke is kaempferol (7). Kaemferol tref je in hoge hoeveelheden aan in saffraan, kappertjes, rucola, boerenkool en mosterdzaad. Naast het verhogen van glutathion versterkt kaempferol ook de werking van GABA, de zenmeester onder de neurotransmitters en tegenhanger van glutamaat. Een bijzonder behulpzaam stofje in tijden van stress, denk je niet?
Ineke Eebes
Orthomoleculair therapeut bij depressie en burn-out
Disclaimer: Alles is met elkaar verbonden. Een supplement doet nooit al het werk in zijn eentje, het is een samenspel van allerlei factoren. Alle supplementen kunnen reacties aangaan met andere medicatie. Controleer dit. Ben je zwanger of geef je borstvoeding of heb je een andere specifieke aandoeningen, kijk dan eerst naar contra-indicaties. Bij twijfel, raadpleeg liever eerst een professional.
